ESO Anketi Alarm Veriyor: Eskişehir Sanayisi Çok Katmanlı Risklerle Boğuşuyor!

Eskişehir Sanayi Odası (ESO) tarafından 2025 yılı ekonomik gelişmelerini değerlendirmek ve önümüzdeki döneme dair beklentileri ortaya koymak amacıyla yapılan "Ekonomik Durum ve Beklenti Anketi"nin sonuçları, Eskişehir sanayisinin derinleşen kırılganlıklarını ve işletmelerin karşı karşıya kaldığı çok katmanlı riskleri çarpıcı bir şekilde gözler önüne serdi. ESO Yönetim Kurulu Başkanı Celalettin Kesikbaş'ın kamuoyuyla paylaştığı anket sonuçları, firmaların hem konjonktürel hem de yapısal sorunlarla mücadele ettiğini gösteriyor.

Çift Yönlü Talep Daralması Beklentisi Üretimi Kısıtlayacak

Ankete katılan sanayicilerin %97'si 2025-2026 döneminde iç pazarda ekonomik daralma beklerken, bu oran dış pazarlar için de %94 seviyesinde. Bu çift yönlü talep daralması beklentisi, üretici firmaların maliyet-fayda analizlerinde daha temkinli davranmalarına ve üretimde arz kısıtlarına gitmelerine neden olabileceği uyarısı yapılıyor. Özellikle iç talepteki düşüş beklentisi, işletmelerin stok yönetimi ve kapasite kullanım oranlarında frene basmasına yol açabilir.

Enflasyon ve Kur Oynaklığı Maliyetleri Katlıyor

Yüksek enflasyon ve kur oynaklığı, firmalar tarafından birincil maliyet unsuru olarak öne çıkıyor. Katılımcıların %98'i enflasyonun üretim maliyetlerini artırdığını belirtirken, bu artışın özellikle işçilik ve enerji maliyetlerinde yoğunlaştığı ifade ediliyor. İthal ara malı girdilerindeki maliyet enflasyonu, ihracat piyasalarında fiyat tutturamama ve rekabet gücü kaybı riskini beraberinde getiriyor. ESO, fiyat istikrarının sağlanması ve üretimi baskılamayan bir enflasyonla mücadele politikasının gerekliliğini vurguluyor.

Finansmana Erişimde Büyük Sıkıntı: KOBİ'ler Zorlanıyor

Ankete katılan firmaların %96'sı finansmana erişimde sıkıntı yaşadığını belirtiyor. Bankacılık sektöründeki kredi daralması, artan faiz oranları ve teminat yükümlülükleri, özellikle KOBİ niteliğindeki firmaların yatırım yapma ve işletme sermayesi ihtiyacını karşılama kapasitesini ciddi şekilde azaltıyor. Kısa süreli kredi faizlerinin yüksekliği şirketlerin nakit akış dengelerini bozarken, çek ve senet tahsilat sürelerinin uzaması ve tahsilat başarısızlıklarının artması (%87), firmaların likidite kırılganlığını artırıyor.

İhracat Destekleri Yetersiz, Düşük Kur İhracatçıyı Vuruyor

İhracat desteklerinin yetersizliği ve Eximbank kredilerine erişimde yaşanan problemler (%81), firmaların dış pazarlardaki rekabet gücünü olumsuz etkiliyor. Düşük kur değerleri ise ihracatçı şirketlerin gelirlerini enflasyona karşı düşürürken, giderlerini enflasyonun üzerinde artırarak karlılıklarını ciddi şekilde düşürüyor. ABD'nin uyguladığı gümrük vergileri konusunda ise firmaların hem olumsuz etki hem de ihracat fırsatı beklentisi taşıması, dış ticaret politikalarının öngörülebilirliğinin düşük olduğunu gösteriyor.

İşçilik ve Hizmet Maliyetleri Tırmanışta

İşçilik maliyetlerinin toplam maliyetler içindeki payının arttığını düşünen firmaların oranı %98. Bununla birlikte, dışarıdan alınan hizmet bedellerindeki yükseliş (%99), firmaların operasyonel giderlerinde genel bir artış trendine işaret ediyor. Bu maliyet enflasyonu, firmaların fiyatlama stratejilerini ve kârlılık oranlarını baskılıyor. İthal mallarla ikame edilen ürünlerin fiyat avantajı (%87) ise yerli üreticileri rekabette dezavantajlı konuma getiriyor.

Yeşil ve Dijital Dönüşümde Finansman ve Nitelikli Personel Engeli

Yeşil Mutabakat ve dijitalleşme baskısı hisseden firmalar, bu dönüşümde üç temel engelle karşılaşıyor: finansman eksikliği, bilgi ve teknolojik altyapı yetersizliği ve en önemlisi nitelikli personel arzının düşüklüğü (%95). Bu durum, dönüşüm süreçlerinin sürdürülebilirliği açısından kritik bir sorun teşkil ediyor.

Eskişehir'e Özgü Yapısal Sorunlar Üretimi Olumsuz Etkiliyor

Anket, Eskişehir özelinde de önemli yapısal sorunları ortaya koyuyor. Katılımcıların %93'ü fabrika arsa ve inşaat maliyetlerinin yüksekliğinden şikayet ederken, %94'ü sanayi bölgelerine ulaşımda yaşanan trafik ve yol sorunlarının üretim lojistiğini zorlaştırdığını ve çalışan güvenliğini olumsuz etkilediğini belirtiyor. Ayrıca, konut ve kira maliyetlerinin yüksekliği (%98), hem çalışan bağlılığı hem de nitelikli işgücü temini açısından Eskişehir'in cazibesini azaltıyor. Bu durum, sanayi ile kent planlaması arasındaki uyumsuzluğu da gözler önüne seriyor.

ESO'dan Bütünleşik Politika Çağrısı

ESO Yönetim Kurulu Başkanı Celalettin Kesikbaş, anket sonuçlarının Eskişehir sanayisinin ekonomik kırılganlıklarının derinleştiğini ve firmaların çok katmanlı risklerle karşı karşıya olduğunu gösterdiğini vurguladı. Kesikbaş, mevcut tablonun finansman erişiminden arz-talep dengesine, insan kaynağından yapısal altyapıya kadar pek çok alanda bütünleşik politikalar geliştirilmesini zorunlu kıldığını belirtti. Kamu desteklerinin hedefli hale getirilmesi, erişilebilir sanayi alanlarının planlanması, ulaşım altyapısının güçlendirilmesi ve dijital/yeşil dönüşüm için uygun beşeri ve mali koşulların sağlanmasının, bölgesel sanayi rekabetçiliğini artıracağını ifade etti.