Sıfır araç piyasasında 2023’e damgasını vuran canlılık bu yıl ilk çeyrekte hız keserek, ikinci elde geçen yılın son çeyreğinde başlayan kan kaybı ise artarak devam etti.

MASFED Genel Başkanı Aydın Erkoç: “Otomotiv piyasasındaki performans kaybına etki eden başlıca faktörlerden biri de taşıt kredilerindeki daralma…”

Sıfır otomotiv piyasasında, birbiri ardına ülkeye giren ithal elektrikli araçlara yönelik yüksek ilginin de etkisiyle 2023’e damgasını vuran canlılık, talepte doyma ve piyasa koşullarının da etkisiyle bu yıl ilk çeyrekte görece hız kesti. Talebin sıfıra kayması sonucu ikinci el piyasada özellikle geçen yılın son çeyreğinde belirginleşen kan kaybı ise artarak devam etti.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilerine göre, sıfır piyasasındaki satışları gösteren “trafiğe kaydı yapılan” otomobil sayısı martta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 16,2’lik bir artışla 88 bin 718 adet oldu.

Konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı Aydın Erkoç, “Minibüs, otobüs, kamyon, kamyonet, motosiklet, traktör gibi diğer türlerle birlikte yeni trafiğe çıkan toplam taşıt sayısı da yüzde 18,2 artışla 226 bin 617 adet olarak gerçekleşti. Aylar itibarıyla yıllık artışın otomobilde ve toplamda son yılların en düşük düzeyine indiği dikkati çekti. Trafiğe kayıtlar bu yıl ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre otomobilde yüzde 39,2, toplamda yüzde 33,3, şubat ayında ise otomobilde yüzde 63,8, toplam devirler yüzde 77,6 artmıştı. Buna göre sıfır araç satışlarındaki artış, mart ayında belirgin biçimde hız kesti” diye konuştu.

Ocak-mart döneminde satılan ve trafiğe kaydedilen toplam sıfır otomobil sayısının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 36,3 artışla 278 bin 891, toplam araç sayısının da yüzde 37,5 artışla 633 bin 710 adede ulaştığını belirten Erkoç, şunları söyledi:

“Sıfır araç piyasasında canlılık ilk çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre sönük kaldı. Geçen yılın ilk çeyreğinde trafiğe kayıtlar önceki yılın eş dönemine göre otomobilde yüzde 62,3, toplamda yüzde 91,8’le yüksek oranlı artışlar göstermişti.  Bu yıl ocak-mart döneminde 1.314’ü otomobil olmak üzere toplam 6 bin 792 taşıt ise kaydı silinerek trafikten çekildi. Böylece ilk çeyrekte trafikteki toplam araç sayısı net olarak 2 milyon 626 bin 918 adet arttı.”

İlk Çeyreklere Göre Sıfır Araç Piyasası (Trafiğe Kayıtlar; Adet)

2’nci el piyasa kan kaybetti

Erkoç, ikinci el taşıt piyasasında da kan kaybının artarak devam ettiğini söyleyerek, şu ifadeleri kullandı:

“Martta noter devriyle yapılan satışlar önceki yılın aynı ayına göre otomobillerde yüzde 21,3, toplamda yüzde 18,9 azaldı. Aylık bazda ikinci elde 580 bin 492 otomobilin devri yapılırken, el değiştiren toplam araç sayısı da 865 bin 144 adet oldu. İkinci elde devirler ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre otomobilde yüzde 18,1, toplamda yüzde 15,1 azalmış, şubat ayında ise otomobil devirlerinde yüzde 16,3, toplam devirlerde yüzde 20,3’lük bir artmıştı. Böylece ocak-mart döneminde toplam devirler otomobilde geçen yılın eş dönemine göre yüzde 10,3 düşüşle 1 milyar 684 bin 744 adede, toplamda yüzde 7,3 düşüşle 2 milyon 495 bin 594 adede geriledi.”

İlk Çeyreklere Göre 2. El Taşıt Piyasası (Noter Devirleri; Adet) *

*Veriler, noterler aracılığıyla bir veya daha fazla el değiştiren araç sayısını gösteriyor.

Taşıt kredisi hayal oluyor

Erkoç, taşıt kredilerini de değerlendirerek, “Otomotiv piyasasındaki performans kaybına etki eden başlıca faktörlerden biri de geçen yılın ikinci yarısından itibaren uygulanmakta olan “sıkı para politikası” uygulaması ile faizlerde yaşanan aşırı yükseliş paralelinde taşıt kredilerindeki daralma. Bankacılık sektörü ortalamasında bir yıl önce yüzde 24,6 olan taşıt kredisinin yıllık basit faizi, nisan ayın itibarıyla yüzde 57’yi aşmış bulunuyor. Taşıt kredisinde bankalara göre yüzde 3,6 ile yüzde 6,4 arasında değişen “aylık” faiz uygulanıyor. Dört yıl vade ile 200 bin TL taşıt kredisi çeken bir alıcının, dönem sonunda bankaya geri ödeyeceği toplam tutar 506-795 bin TL arasında değişiyor. Bankalar, özellikle ikinci el taşıt alımlarını daha az kredilendiriyor. Aylık bazda kullandırılan taşıt kredisi miktarının iyice düşmesi ve eski kullanımlara ait aylık geri ödemelerin de altına inmesi sonucu, taşıt kredisi hacmi bu yılın başından bu yana geriliyor. Bankacılık sektörünün kullandırdığı toplam taşıt kredilerinin Aralık 2023 sonunda 95,5 milyar lira olan toplam bakiyesinin, 9 Nisan itibarıyla 91,6 milyar liraya kadar indiği dikkati çekiyor” diye konuştu.

Fahiş akaryakıt fiyatları caydırıcı

Otomobil satışlarını baskılayan bir diğer unsurun da son yıllarda rekor artış kaydeden akaryakıt fiyatları olduğunu belirten Erkoç “Ankara’da bir litre benzin fiyatı nisan ayı itibarıyla bir yıl öncesine göre yüzde 105 artışla 45 lirayı, motorinin litre fiyatı da yüzde 116 artışla 44,5 liraya ulaşmış bulunuyor. Buna göre bir otomobilin deposunu doldurmanın bedeli, hacmine göre 1.750-2.700 lira arasında değişiyor. Akaryakıttaki fahiş fiyatlar talebi elektrikli otomobillere yöneltiyor. Ancak bu araçların batarya ömrünün 5 yıl veya 150.000 km. ve yenisinin pahalı olması ve henüz yeterli şarj istasyonu ve servis ağının oluşmaması caydırıcı unsur olarak öne çıkıyor” dedi.