Oxford Sözlüğü tarafından yılın kelimesi seçilen 'rage bait' (öfke yemi), çevrimiçi etkileşimi artırmak amacıyla öfke uyandıran, kışkırtıcı veya incitici paylaşımlar anlamına geliyor. Uzmanlar, bu içeriklerin bireylerin düşünme becerilerini devre dışı bırakan yeni bir dijital tuzak olduğunu belirtiyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, rage bait'e maruz kalmanın psikolojik, davranışsal ve toplumsal etkilerini değerlendirdi.
Beyin Fonksiyonlarında Bozulma ve Dürtüsellik
Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, öfke hissinin zihne "eyleme geç" sinyali verdiğini belirterek, rage bait içeriklerinin bu öfke halini doğrudan tetiklediğini vurguladı:
-
Prefrontal Korteks Aktivitesinde Azalma: Rage bait’e yoğun maruz kalan bireylerin beynindeki düşünme, karar verme ve idari görevlerden sorumlu olan prefrontal korteks aktivitesinde azalmalar görülebiliyor.
-
Limbik Sistem Aktivasyonu: Öfke uyandıran içerikler, duygusal beyin olan limbik sistemi daha fazla aktive ederek, bireyleri sonuçlarını düşünmeden hareket etmeye (dürtüsellik) itiyor.
-
Duygu Düzenleme Zayıflığı: Sürekli bir "savaş ya da kaç" modunun aktif olması, bireylerin duygu düzenleme kasını zayıflatıyor, stresle başa çıkma hacmini azaltıyor ve gündelik hayatta tahammülsüzlüğü artırıyor.
Depresyon ve Toplumsal Kutuplaşma Riski
Rage bait içeriklerinin bireysel psikolojik sağlık üzerindeki zararları bilimsel verilerle de destekleniyor:
-
Depresyon Riski: 2023'te yapılan bir meta analize göre, haftada 2 saat ve daha fazla rage bait tarzı içerik tüketen bireylerde depresif belirti riskinin yüzde 37 oranında arttığı tespit edildi.
-
Hissizleşme: Devamlı maruziyet, kişiyi gerçek üzücü ve öfke hissettirici durumlara karşı duyarsız hale getirebiliyor.
-
Empati Zayıflaması: Bu içerikler, empatiyi zayıflatırken, bireyleri daha tartışmacı ve tahammülsüz bir iletişim tarzına iterek gündelik yaşamı olumsuz etkiliyor.
-
Toplumsal Kutuplaşma: Rage bait, meseleleri zıt kutuplar üzerinden değerlendirerek toplumsal kutuplaşmayı derinleştirme ve bireylerin radikal bir hale bürünmesine yol açma potansiyeli taşıyor.
Çocuk ve Ergenlere Yönelik Özel Uyarı
Prefrontal korteks gelişiminin 25 yaş civarına kadar devam ettiği düşünüldüğünde, rage bait'in çocuk ve ergenler için daha yıkıcı sonuçlar doğurabileceği belirtildi. Çocuk ve gençlerde düşük empati, agresyon ve dürtü kontrol güçlüğü gibi sorunların kökleşme potansiyeli artıyor.
Uzman Tavsiyesi: Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz, öfke yemi olarak adlandırılan bu içeriklerin maksadının farkına varmanın, içeriğin gücünün azalmasını sağlayacağını ve psikolojik sağlığı korumada kritik önem taşıdığını vurguladı. Öfke uyandırabilecek içeriklerden bilinçli olarak uzak durmak ve mesafe oluşturmak gerekiyor. |
