Ekonomik Koşullara Rağmen Sağlıklı Beslenme Mümkün: Diyetisyenlerden Tavsiyeler
İstanbul Rumeli Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Dyt. Pınar Kural Enç, artan gıda fiyatları ve ekonomik zorluklara rağmen sağlıklı beslenme alışkanlıklarının sürdürülebileceğini belirterek, bunun doğru planlama ve bilinçli tercihlerle mümkün olduğunu vurguladı.
Kural Enç’e göre, dengeli bir diyet yalnızca pahalı ürünlerle değil; mevsiminde tüketim ve besin değeri yüksek, uygun maliyetli alternatiflerle sağlanabilir.
Beslenmenin Temel Bilimsel Dayanağı: Besin Yoğunluğu
Dr. Dyt. Kural Enç, sağlıklı beslenmenin ekonomik koşullara rağmen sürdürülebilmesinin temelini "besin yoğunluğu" kavramının oluşturduğunu söyledi.
"Bir gıdanın içerdiği vitamin, mineral, lif ve protein miktarı onun gerçek değerini belirler."
Bu tanıma göre, kuru baklagiller, bulgur, yulaf, mevsim sebzeleri ve yumurta gibi ürünler hem düşük maliyetli hem de yüksek besleyici değere sahiptir.
Ekonomik Tabak Modeli ile Dengeli Beslenme
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından da önerilen ekonomik tabak modeli, her bütçeye uygun sürdürülebilir bir beslenme yaklaşımı sunar:
-
Tabağın Yarısı: Mevsim sebzeleri ile doldurulmalıdır. (Kış sebzeleri yüksek lif ve antioksidan içerikleriyle tokluk sağlar.)
-
Diğer Yarısı: Uygun maliyetli tahıllar (bulgur, tam tahıllar) ve ekonomik protein kaynakları (kuru baklagiller, yumurta, yoğurt, tavuk) yer almalıdır.
Kural Enç, bu kaynakların maliyeti düşük olmasına rağmen, vücut için biyolojik değerinin yüksek olduğunu belirtti.
İsrafı Azalt, Sağlığı Artır
FAO verilerine göre Türkiye’de hane halkı gıda israfının büyük kısmı sebze ve meyvelerde yaşanmaktadır. İsrafı azaltmanın hem maliyeti düşürdüğünü hem de sağlıklı beslenmeyi kolaylaştırdığını belirten Kural Enç, şu önerileri yaptı:
-
Yemekleri önceden planlamak.
-
Saklama kaplarını doğru kullanmak.
-
Haftalık menü hazırlamak.
Pahalı Besinlere Ekonomik Alternatifler
Dr. Dyt. Kural Enç, pahalı gıdaların yerine aynı besin değerini sunan, bütçe dostu ikameleri önerdi:
-
Somon Yerine: Sardalya veya uskumru tercih edilerek omega-3 alımı korunur; üstelik sardalya kalsiyum açısından da zengin bir kaynaktır.
-
Avokado Yerine: Zeytinyağı ve mevsim yeşillikleri kullanılarak tekli doymamış yağ asitleri ve lif ihtiyacı karşılanır.
-
Badem/Ceviz Yerine: Ay çekirdeği veya kabak çekirdeği tercih edilerek E vitamini, magnezyum ve sağlıklı yağ alımı sürdürülür. Kabak çekirdeği çinko yönünden de avantajlıdır.
-
Beyaz Pirinç Yerine: Bulgur kullanmak lif, B vitamini ve mineral içeriğini artırır.
-
Kırmızı Et Yerine: Kuru baklagil ve yumurta kombinasyonu, hem aminoasit kalitesini yükseltir hem de lif, folat ve demir alımını destekler.
Ayrıca, füme et veya işlenmiş ürünler yerine haşlanmış yumurta ya da yoğurt gibi düşük sodyumlu ve yüksek biyolojik değere sahip protein kaynakları tercih edilmelidir.
Sonuç: Dr. Dyt. Kural Enç, sağlıklı beslenmenin bütçeyle sınırlı olmadığını, önemli olanın fiyat değil, besleyici değer–fiyat dengesi olduğunu belirterek bilinçli tercihler yapılması mesajını verdi. |
