Bilim ve Teknolojide Başarılarla Dolu Bir Yıl: 2024

Kurulduğu günden bu yana bilimsel araştırmalara öncülük eden, yenilikçi projelerle Türkiye'nin teknolojik bağımsızlığını güçlendiren TÜBİTAK, bu yıl da vizyoner liderliği ve kararlılığıyla ulusal ve uluslararası arenada büyük başarılara imza attı. 

Türkiye'nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu TÜRKSAT 6A'nın başarıyla yörüngesine oturması, ülkemizin uzay araştırmalarında bağımsızlığını güçlendirirken, Alper Gezeravcı'nın Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştirdiği deneyler ve Tuva Cihangir Atasever'in yörünge altı uçuşu, Türkiye'nin uzay çalışmalarındaki yeni dönemi başlattı.

Ufuk Avrupa Programı kapsamında alınan 243 milyon Euro’luk hibe desteği ve 486 başarılı proje, Türk araştırmacılarının uluslararası arenadaki konumunu daha da ileri taşırken, TÜBİTAK’ın EUREKA İş Birliği Platformu Dönem Başkanlığı ve İstanbul'da düzenlenen Küresel İnovasyon Zirvesi, Türkiye’nin küresel bilim ve teknoloji sahnesindeki etkisini artırdı.

Bilim ve inovasyondaki bu öncü rolü taçlandıran TÜBİTAK, 2024 yılında 59’uncu kez “TÜBİTAK Bilim, Özel, Hizmet ve Teşvik Ödülleri” kapsamında 7 Bilim Ödülü, 1 Hizmet Ödülü ve 13 Teşvik Ödülü vererek, bilim insanlarını ve araştırmacıları onurlandırdı.

Araştırma ve inovasyonun sınırlarını genişleten TÜBİTAK, uluslararası iş birlikleri ve yeni projelerle 2024 yılını gururla tamamladı. Türkiye’nin bilim ve teknoloji sahnesindeki etkisini artıran bu başarılar, TÜBİTAK'ın araştırmacılar ve girişimciler için bir ilham kaynağı olmasını sağladı. Bilimsel liderliği daha ileri taşımayı hedefleyen kurum, yenilikçi projeleriyle geleceğin şekillenmesine öncülük ediyor.

TÜBİTAK BİLGEM(Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi), 2024 yılı faaliyetleriyle önemli projelere imza attı. Türkiye’nin ilk yerli ve millî sivil gözetim radarı olan Millî Gözetim Radarı (MGR), Gaziantep Havalimanı’nda hizmete alındı. Bu radar, birincil gözetim radarıyla 112 kilometre, ikincil gözetim radarıyla ise 370 kilometre menzile sahip olarak hava sahasının 7/24 izlenmesini sağlayacak. Ayrıca, TÜBİTAK BİLGEM, millî muharip uçağımız KAAN’ın başarılı ilk uçuşunu gerçekleştirdi ve uçağın güvenli ve yüksek performanslı çalışması için yerli bilgisayar altyapılarını geliştirmeye devam ediyor.

YİTAL Ekibi, “22. Uluslararası Akdeniz Mikrodalga Sempozyumu 2023” konferansında "En İyi Bildiri" ödülünü kazandı. Ekibin sunduğu çalışma, SiGe-C BiCMOS işlem teknolojisiyle geliştirilmiş X-Bant diferansiyel LNA tasarımına dair önemli bir başarı oldu. 

Siber güvenlik alanında, TÜBİTAK BİLGEM Siber Güvenlik Enstitüsü, NATO Siber Savunma Mükemmeliyet Merkezi tarafından düzenlenen Locked Shields 2024 tatbikatına katılarak Türkiye’yi başarıyla temsil etti. Bunun yanı sıra, TÜBİTAK BİLGEM, NATO’nun Polonya’da düzenlediği CWIX 2024 Tatbikatı’nda dijital sertifikasyon ve kriptoloji çözümleriyle yer aldı.

TÜBİTAK BİLGEM, Gelir İdaresi Başkanlığı ile iş birliği yaparak e-Beyan Uygulaması’nı hayata geçirdi. Bu uygulama, Banka Muameleleri Vergisi Beyannamesi’nin 1 Mayıs 2024 itibariyle kullanımına sunulacak. Ayrıca, Kara Kuvvetleri Komutanlığı için geliştirilen Metal Mayın Dedektörü OZAN’ın üretimi devam ediyor ve üçüncü paket üretimi 9 Temmuz 2024’te başladı.

Yapay zeka ve robot otomasyonu kullanılarak yapılan projelerle, arı poleni sınıflandırma gibi yenilikçi çalışmalara imza atıldı. TÜBİTAK BİLGEM ayrıca, 30. Proje Yönetim Zirvesi’nde "Proje Yönetim Odaklı Dönüşüm" çalışmasıyla Jüri Özel Ödülü kazandı.

MİLGEM 7 DG Sistemi, fabrika kabul testlerini başarıyla tamamladı. Bu sistem, deniz platformları için kritik olan manyetik iz yönetimini sağlıyor. Ayrıca, Ukrayna için geliştirilen MİLGEM 1 DG Sistemi, deniz kabul testlerinden başarıyla geçti.

Temel bilimlerde de yenilikler yaşandı. TÜBİTAK Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü, programlanabilir fotonik kuantum bilgisayarlar ve parçacık fiziği gibi önemli okullarda programlar düzenledi. Ayrıca EuroHPC kapsamında iki yeni AB projesi başlatıldı ve uluslararası iş birlikleri geliştirildi.

TÜBİTAK MAM(Marmara Araştırma Merkezi)  2024 yılı boyunca gerçekleştirdiği bir dizi başarılı projeyle dikkat çekti. Kutup Araştırmaları Enstitüsü, 8. Antarktika Bilim Seferi (TAE-VIII) ve 4. Arktik Bilimsel Seferi (TASE-IV) başarıyla tamamladı. Ayrıca, 8 Kasım 2024 tarihinde düzenlenen Sekizinci Ulusal Kutup Bilimleri Sempozyumu'na 200’ün üzerinde bilim insanı katıldı. 19 Aralık 2024 tarihinde ise Dördüncü Kutup Şenliği çevrimiçi olarak gerçekleştirilecek. Bunun yanı sıra, Kutup 1001 ve Kutup Yabancı Üs Katılım Çağrıları açılarak, ülkemizin kutup bölgelerinde yapılacak yeni projeler belirlenecek.

Enerji Teknolojileri Başkan Yardımcılığı bünyesinde, Enerji İzleme ve Tahmin Araştırma Grubu tarafından akarsu havzaları için su tahmini ve optimizasyonunu sağlayacak ATHOM sistemi tüm Türkiye'yi kapsayacak şekilde yaygınlaştırılacak. Güç Elektroniği Araştırma Grubu ise, ürettiği Güç Kalitesi Çözümleyici cihazlarının ilk ihracatını gerçekleştirdi. Ayrıca, Yenilenebilir Enerji Araştırma Grubu, Hasan ve Suat Uğurlu HES’lere yerli kontrol sistemleri kurulumunu başarıyla tamamladı.

İklim ve Yaşam Bilimleri Başkan Yardımcılığı, özellikle su kaynaklarının takibi ve yerli karot sistemi ile paleoiklim çalışmaları gibi önemli projelere imza attı. Biyoteknoloji Araştırma Grubu, Türkiye'nin ilk biyobenzer ilaç projesi olan "Cetuximab Etken Maddeli Biyobenzer İlacın Geliştirilmesi ve Üretimi Projesi"ni başarıyla tamamladı.

Malzeme ve Proses Teknolojileri Başkan Yardımcılığı, hidrojen üretimi için 250 kW gücünde yerli elektrolizör geliştirme projesine başlarken, kimyasal proses teknolojileri araştırma grubunun savunma sanayi için önemli projeleri başarıyla tamamlandı. Sensör ve Sistem Teknolojileri Araştırma Grubu ise, yerli güneş panelleri üretimi ve radar görünmezlik sistemleri gibi projelerle önemli adımlar attı.

TÜBİTAK RUTE(Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü), 2024 yılı boyunca önemli projelere imza atarak, raylı ulaşım teknolojilerinde yerli ve milli çözümler geliştirmeye devam etti. İstanbul'da gerçekleştirilen Gayrettepe-Kağıthane Metro Hattı'nın açılışında, TÜBİTAK RUTE tarafından geliştirilen sinyalizasyon sistemleri kullanıldı. Ayrıca, SAHA EXPO 2024'te, ülkemizin ilk yerli ve milli lokomotif motoru sergilendi.

2024 yılında TÜBİTAK RUTE, Eskişehir5000 adlı yerli tren projesinde büyük bir başarıya imza attı. Tren Kontrol ve Yönetim Sistemi, Cer Sistemi, Cer Motoru, Cer Konverteri, Cer Kontrol Ünitesi ve Yardımcı Güç Ünitesi gibi kritik alt bileşenleri yerli ve milli olarak geliştirilen Eskişehir5000, yol testlerinde saatte 140 kilometre hıza ulaşarak önemli bir kilometre taşını geçti.

Ayrıca, TÜBİTAK RUTE, İsviçre’de düzenlenen EHW Hyperloop yarışmasında, İTÜ Hyperbee takımıyla birlikte önemli bir başarı elde etti. Takım, itki sistemi, levitasyon sistemi ve kontrol sistemleri kategorilerinde ödüller alarak bayrağımızı üç kez dalgalandırdı.

Sinyalizasyon sistemleri alanında da önemli bir gelişme kaydedildi. TÜBİTAK RUTE, yerli olarak geliştirdiği sinyalizasyon sistemlerini, Germencik, İncirliova ve Aydın istasyonlarıyla birlikte toplamda 14 istasyon ve yaklaşık 150 km'lik hat boyunca kesintisiz olarak devreye soktu.

TÜBİTAK RUTE, uluslararası alanda da aktif olarak yer aldı. Europe’s Rail Programı kapsamında, Hyper4Rail AB Projesi’nin açılış toplantısı Berlin’de gerçekleştirildi. Ayrıca, Ufuk Avrupa çerçevesinde, Avrupa'nın pil üretim teknolojilerini geliştirmeyi hedefleyen STREAMS Projesi’nin genel kurul toplantısına ev sahipliği yaptı.

2024 yılı, TÜBİTAK SAGE(Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü) için savunma sanayinde kaydedilen önemli başarılarla dolu bir yıl oldu. Milli ve yerli hava-hava füzeleri GÖKDOĞAN ve BOZDOĞAN’ın atış testleri Ağustos 2024’te başarıyla tamamlandı. Ayrıca, GÖKHAN adlı Ramjet Motorlu Hava-Hava Füzesi’nin ön tasarım aşaması sona erdi. Uzun menzilli ve etkili bir savunma kapasitesi sunacak olan bu füze, Türkiye'nin savunma sanayindeki kapasitesini artıracak önemli bir adım olarak kaydedildi.

Milli Müşterek Modüler Güdümlü Orta Sınıf Mühimmat Ailesi’ne ait Serbest Süzülen KUZGUN varyantı da, AKINCI SİHA ve MARLİN SİDA platformlarından başarıyla fırlatıldı. Eylül 2024’te gerçekleştirilen bu atış testleri, savunma sanayinde Türkiye'nin yerli mühimmat üretim kapasitesini bir kez daha gözler önüne serdi.

SİPER Ürün-2, ASELSAN, ROKETSAN ve TÜBİTAK SAGE iş birliğiyle geliştirilen Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi, Eylül 2024’te test edilerek, sistemin başarım kriterlerinin sağlandığı doğrulandı.

F-16 Blok-30C/D uçağına entegrasyonu ve sertifikasyonu yapılan HGK-84 mühimmatının yer, uçuş ve atış testleri de başarılı bir şekilde tamamlandı. TÜBİTAK SAGE, ayrıca Türkiye'nin ilk yerli ve milli Modelleme ve Simülasyon Harekat Analizi Platformu SFORCE'u da kullanıma sunarak, gerçek savaş senaryolarının dijital ikizini oluşturan bu platformu hayata geçirdi.

Endüstriyel yapay zeka uygulamaları da dikkat çeken diğer bir gelişme oldu. S-70 helikopterlerinin jet motorlarının dijital ikizinin çıkarılması amacıyla bir proje başlatıldı.

Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü, 2024 yılında bilimsel çalışmalar ve uluslararası iş birlikleriyle dikkat çeken önemli faaliyetlere imza attı.

Yıl boyunca, “Programlanabilir Fotonik Kuantum Bilgisayarlar”, “Fotonik Kuantum Bilgi İşleme”, “Parçacık Fiziği” ve “Düşük Enerjilerde Füzyon Reaksiyonları” gibi öncelikli alanlarda okul programları düzenlendi. Bu etkinlikler, genç araştırmacılara ve öğrencilere alanında uzman bilim insanlarıyla çalışma ve bilgi edinme fırsatı sundu.

Enstitü, Avrupa Birliği destekli iki önemli projeye de liderlik etmeye başladı. Yüksek Performanslı Hesaplama alanında “EuroHPC EUPILOT” ve nöromorfik hesaplama teknolojilerine odaklanan “RESPITE” projeleri, yenilikçi teknolojilerin geliştirilmesine katkı sağladı.

Bilim dünyasında büyük ilgi gören bir diğer çalışma ise alanında dünya çapında tanınan bilim insanlarının konuşmalar yaptığı “Science Talks” programının başlatılması oldu. Bu program, bilimsel bilginin yaygınlaştırılmasına ve bilim insanları arasında etkileşim sağlanmasına olanak tanıdı.

2024 yılında uluslararası iş birlikleri de güçlendirildi. University of California Berkeley, Fizik Bölümü ve Kazakistan Institute of Nuclear Physics ile iş birliği protokolleri imzalanarak, ortak çalışmalar ve bilgi paylaşımı için yeni fırsatlar oluşturuldu.

Bu çalışmalar, Temel Bilimler Araştırma Enstitüsü’nün bilimsel ilerlemeye öncülük etme misyonunu bir kez daha ortaya koydu.

TÜBİTAK ULAKBİM(Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi), 2024 yılı boyunca gerçekleştirdiği önemli faaliyetlerle dikkat çekti. Yeni nesil veri merkezi ve dünyanın en güçlü 313. süper bilgisayarı olan ARF’i kullanıma sundu. ARF ACC adlı yapay zekâ kümeleri, dünya genelindeki süper bilgisayar sıralamalarında Top500’de 230, Green500’de 26 ve HPCG’de 110. sırada yer aldı. Ayrıca, TÜBİTAK’ın ortak olduğu Barcelona Supercomputing Center Yapay Zekâ Fabrikası (BSC AIF), Avrupa Birliği tarafından desteklenecek ilk yedi Yapay Zekâ Fabrikası’ndan biri olarak kabul edildi.

Akademik ağda önemli bir gelişme kaydedildi ve Avrupa Akademik Ağı bağlantısı 200 Gbps’ye, küresel internet bağlantısı ise 450 Gbps’ye ulaştı. Elektronik Kaynaklar Ulusal Akademik Lisansı (EKUAL) kapsamında, 2024 yılının ilk 9 ayında 34,5 milyon tam metin indirme ve 26,2 milyon bibliyografik tarama gerçekleştirildi. Ayrıca, açık bilim politikası çerçevesinde 700 binden fazla makale, 5.730 araştırma veri seti ve 2.500’den fazla Türkiye adresli bilimsel dergi açık erişime sunuldu.

2024 yılında, TR adresli 2.421 makale Springer Nature yayınevi ve 1.530 makale Wiley yayınevi tarafından açık erişimli olarak yayımlandı. Yüksek Başarımlı Hesaplama (HPC) alanında EuroCC projeleri ile akademi-sanayi iş birliğini desteklemek amacıyla KOBİ özelinde 6 vaka çalışması başlatıldı ve 2 başarı hikayesi elde edildi. Ayrıca, TÜBİTAK ULAKBİM, 6 farklı AB projesine katıldı ve 3 ayrı proje önerisinde ortak olarak yer alarak 2 tanesinin desteklenmeye hak kazanmasını sağladı.

Akademik dergilerde de başarılar elde edildi. 2024 yılında yayımlanan Journal Citation Report verilerine göre dört derginin etki faktörü arttı ve 4 derginin çeyreklik dilimi bir üst dilime çıktı. Bibliyometrik analiz çalışmaları ile bilim ve teknoloji politikalarının belirlenmesine katkı sağlandı.

TÜBİTAK ULAKBİM’in diğer önemli projeleri arasında, farklı kataloglar ve otomasyon sistemlerine sahip kütüphanelerin tarandığı Toplu Katalog (TO-KAT) üzerinden 5,3 milyon tarama yapılması, DergiPark’ın yıllık 217 milyon sayfa görüntülenme ve 483 milyon etkinlik sayısına ulaşması yer aldı. Ayrıca, TR Dizin’de 1.738 dergi, 607.000 makale ve 22.929 TÜBİTAK destekli proje indekslendi. Türkiye Akademik Arşivi (Harman) ise 173 kuruma ait 3.736.550 kayıtla önemli bir veri kaynağı oluşturdu.

2024 yılı, TÜBİTAK UZAY(Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü) için çok önemli gelişmelere sahne oldu. Bu yılda, Türkiye'nin uzay alanındaki hedeflerine önemli katkılar sağlayan projeler hayata geçirildi ve uluslararası alanda dikkat çeken başarılara imza atıldı.

Türk Astronot ve Bilim Misyonu Projesi kapsamında, 19 Ocak 2024 tarihinde Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı, Uluslararası Uzay İstasyonu'na gönderildi. Gezeravcı, burada 13 deneyi başarıyla gerçekleştirerek 9 Şubat 2024 tarihinde Dünya'ya döndü. Bu tarihi görev, Türkiye'nin uzayda bilimsel araştırma yapma kapasitesini gözler önüne serdi.

Bir başka tarihi adım ise 8 Haziran 2024 tarihinde Tuva Cihangir Atasever tarafından atıldı. Atasever, yörünge altı bir araştırma uçuşu gerçekleştirerek Türkiye’nin ikinci astronotu unvanını kazandı. Uçuş sırasında 7 deneyi tamamlayan Atasever, uzay bilimine önemli veriler kazandırdı.

2024 yılında hayata geçirilen bir diğer önemli proje, Türkiye’nin ilk milli haberleşme uydusu olan TÜRKSAT 6A’nın uzaya fırlatılması oldu. 9 Temmuz 2024 tarihinde gerçekleştirilen bu kritik fırlatma sonrasında, uydunun yörüngeye yerleştirilmesi için gerekli olan 5 adet uydu ateşlemesi başarıyla tamamlandı. Bu başarı, Türkiye'nin ilk kez bir uyduyu kendi sistemleriyle yörüngeye yerleştirme yeteneğini kazanmasıyla tarihe geçti.

TÜBİTAK UZAY, uluslararası arenada da Türkiye’yi başarıyla temsil etti. Bremen SpaceTech Expo ve IAC 2024 fuarlarına katılan TÜBİTAK UZAY, geliştirdiği yenilikçi projeleri ve teknolojileri dünyaya tanıttı.

Türkiye’nin Ay Görevi kapsamında geliştirilen uzay aracı projesinde de önemli bir aşama kaydedildi. Görev ve ön tasarım aşaması tamamlanan proje, Türkiye’nin derin uzay araştırmalarındaki iddiasını ortaya koydu.

Bunun yanında, İMECE Takım Uydu Projesi kapsamında iki adet yüksek çözünürlüklü yer gözlem uydusunun geliştirilmesine başlandı. Tamamen yerli ve milli imkanlarla hayata geçirilen bu projeyle, Türkiye’nin bölgesel ve küresel izleme kabiliyeti artacak. Uyduların önümüzdeki 4 yıl içerisinde devreye alınması hedefleniyor.

Son olarak, TÜBİTAK UZAY’ın desteği ve TUSAŞ ana yükleniciliğiyle, Milli Savunma Bakanlığı için geliştirilecek GÖKTÜRK-3 Sentetik Açıklı Radar (SAR) yer gözlem uydusu projesine başlandı. Bu proje, Türkiye'nin uzay tabanlı gözlem kabiliyetlerini yeni bir seviyeye taşıma potansiyeli taşıyor.

TÜBİTAK UZAY, 2024 yılında gerçekleştirilen bu projelerle, Türkiye'nin uzay alanındaki yetkinliklerini önemli ölçülerde artırırken, uluslararası arenada da öncü bir rol üstlenmeye devam ediyor.

TÜBİTAK ARDEB (Araştırma Destek Programları Başkanlığı), 2024 yılında Türkiye'nin bilimsel ve teknolojik gelişimine katkıda bulunacak pek çok önemli projeyi hayata geçirdi. 186 üniversitenin 6.526 Ar-Ge projesine 4.999.387.269 TL hibe destek aktarılırken 19.655 araştırmacı ve 20.337 bursiyer bu çalışmaların bir parçası oldu.

Gençlik ve Spor Bakanlığı ile yapılan protokol çerçevesinde “Spor Araştırmaları” başlıklı 1001 çağrıları açılarak, spor ve ilişkili alanlarda yenilikçi çözümler geliştirilmesi hedeflendi. Ayrıca, 1001 ve 1003 programları kapsamında metabolik, nörodejeneratif ve nörogelişimsel bozukluklarla kronik ağrı yönetimi konularında Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GETAT) uygulamalarını kapsayan çağrılar duyuruldu.

AFAD ile yapılan iş birliği protokolü sayesinde “1001-UDAP Ulusal Deprem Araştırmaları Programı Ortak Çağrısı” hayata geçirildi. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü iş birliğiyle “Sivil Toplum Araştırmaları” başlıklı özel çağrı başlatıldı. Kutup araştırmalarına yönelik "KUTUP-1001 ve KUTUP Yabancı Araştırma Üssü Katılım" çağrıları ise 2025 yılı için başvuruya açıldı.

Harita Genel Müdürlüğü ile yapılan iş birliğiyle, Türkiye Diri Faylarının Paleosismolojik Özelliklerinin Belirlenmesi projesi kapsamında dijital veri paylaşımı sağlandı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile imzalanan protokol kapsamında kadın ve çocuklara yönelik çeşitli sosyal projeler desteklendi.

Tarım ve Orman Bakanlığı ile “Sebze, Mısır ve Ayçiçeği Tohumculuğunda İklim Değişikliğine Uyumlu Yeni Çeşitlerin Geliştirilmesi” çağrısı, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ile "Kamu Yapay Zeka Ekosistemi" çağrısı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile “Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması-2024” protokolü yürürlüğe girdi.

1004-Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı kapsamında, 20 Yüksek Teknoloji Platformunda toplam 252 farklı proje desteklendi. Bu projelerde 70 üniversite, 109 özel sektör kuruluşu ve 6 kamu Ar-Ge birimi dâhil olmak üzere 1500'ün üzerinde araştırmacı görev aldı. Ayrıca, “Yeşil Dönüşüm” temalı yeni çağrılar ve platformlarla iş birliği çalışmaları yürütüldü.

2024 yılında, iki araştırma altyapısı (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Nanofotonik Uygulama ve Araştırma Merkezi ve Boğaziçi Üniversitesi Hedefli Tedavi Teknolojileri Merkezi) Kanun kapsamına alındı ve ilgili ödenekler tahsis edildi.

TÜBİTAK ARDEB, bilimsel araştırmaları destekleyerek ülkemizin bilim ve teknoloji alanında öncülüğünü sürdürme misyonunu bir kez daha ortaya koydu.

TÜBİTAK BİDEB(Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı), 2024 yılında bilim insanları ve genç araştırmacılara verdiği desteklerle dikkat çekici bir başarıya imza attı. Bu yıl, 91 bin bilim insanı ve gence toplamda 3,3 milyar TL destek sağlandı. Ayrıca, 41.982 projede 66.116 öğrenci, TÜBİTAK’ın düzenlediği yarışmalara başvuruda bulunarak büyük bir katılım gösterdi. Bu projelerden 255’inde ise 542 öğrenci ödül aldı.

Uluslararası ve bölgesel bilim olimpiyatlarında ise Türk öğrencileri büyük bir başarı elde etti. 2024 yılında, 17 altın, 31 gümüş, 25 bronz ve 5 mansiyon ödülü kazanan öğrenciler, ülkemizi gururlandırdı. Ayrıca, 28. Genç Balkan Matematik Olimpiyatı’na ev sahipliği yapan Türkiye, bu önemli organizasyonla bilimsel başarıları pekiştirdi.

TÜBİTAK BİDEB, 2024 yılında öğrencilere yönelik burs ve destek programlarıyla da büyük bir katkı sağladı. 3.641 kişiye lisans, 18.659 kişiye ise lisansüstü bursu verildi. Ayrıca, 3.556 kişiye etkinliklere katılım desteği sağlanırken, 548 etkinliğin düzenlenmesine de destek verildi.

AR-GE projelerine katılmak isteyen gençler için de fırsatlar sunuldu. 2.099 öğrenciye AR-GE projelerinde staj desteği sağlanırken, 253 uluslararası lider/genç araştırmacı ve 135 ulusal lider/genç araştırmacı desteklendi. Doktoralı araştırmacılar için ise 63 istihdam desteği verildi. Ayrıca, 5.277 kişiye yurt dışı araştırma desteği sağlanarak, Türkiye’nin bilimsel işbirlikleri güçlendirildi.

Öğrencilerin bilimsel başarıları da takdir edildi. TÜBİTAK Fen Lisesi’nde 360 öğrenci eğitim alırken, üniversite öğrencilerinden 36.702 proje başvurusu alındı. Yüksek lisans ve doktora burs programlarına ise 20.148 başvuru alarak büyük bir rekor kırıldı. Ayrıca, Türk öğrenciler Regeneron ISEF Bilim ve Mühendislik Yarışması’nda 2 büyük ödül ve 5 özel ödül kazanarak, uluslararası başarılarına bir yenisini daha ekledi.

TÜBİTAK Bilim ve Toplum Başkanlığı, 2024 yılında bilim okuryazarlığını artırmak, toplumun her kesimini bilimle buluşturmak ve gençlere teknolojiyle donatılmış bir gelecek sunmak amacıyla çeşitli etkinlikler, projeler ve yayınlarla dolu bir yıl geçirdi

Bilim ve Teknik, Bilim Çocuk ve Meraklı Minik dergileri, 2024 yılında toplamda 8,5 milyon baskıya ve 8 milyon satışa ulaştı. Abone sayısı dört kat artarak 620 bine yükseldi. Ayrıca, 293 farklı bilim kitabı yayımlandı; bunların 51’i yeni, 242’si yeniden basımdı. Toplamda 3 milyondan fazla Popüler Bilim kitabı basıldı.

Engelli bireyler için de erişilebilirlik çalışmaları sürdü; 22 adet Braille baskılı kitap görme engelli bireylere sunuldu. İstanbul, Eskişehir, Sinop ve Batman’da toplamda 709.915 Popüler Bilim kitabı dağıtıldı. “İstanbul Okuyor, Ben Okuyorum” projesi kapsamında da İstanbul, Eskişehir ve Sinop’ta binlerce öğrenci TÜBİTAK dergilerine abone oldu.

81 ildeki 522 Gençlik Merkezi için 79.344 Popüler Bilim kitabından oluşan kütüphaneler kuruldu. Bilim Genç dijital platformları, 2024 yılında 25 milyon erişim elde ederek geniş bir kitleye ulaştı.

Türkiye genelinde bilim merkezlerinin sayısı 35’e ulaştı. DENEYAP Teknoloji Atölyelerinde 2024 yılında 19.578 yeni öğrenci eğitime başladı ve toplam öğrenci sayısı 35.488’e çıktı. Ayrıca, Türkiye’nin 7 bölgesinde düzenlenen TÜBİTAK Bilim Kampları, 52 ilden 400 lise öğrencisini ağırladı.

2024’te, 4004, 4005, 4007 ve 4008 programları kapsamında toplam 305 proje ile 1,6 milyon kişiye ulaşıldı. TÜBİTAK Bilim Fuarları, 3.068 etkinlikle 3 milyon ziyaretçiyi ağırlarken, 250 bin öğrenci projelerini sergiledi. Bursa Uludağ’da düzenlenen 26. Gökyüzü Gözlem Etkinliği’ne 14 bini aşkın başvuru alındı ve 2.570 kişi etkinliğe katıldı.

TEKNOFEST kapsamında düzenlenen yarışmalara 29.493 takım başvurdu. TÜBİTAK, bu yarışmalarda toplamda 24,5 milyon TL maddi destek ve 11,9 milyon TL ödül sağladı. Uluslararası MEB Robot Yarışmasında 1.511 takım arasından dereceye giren 42 takıma 818.500 TL ödül verildi. Gençlerin bilim ve teknoloji projeleri üretmesini teşvik etmek amacıyla 4001 Ulusal ve Uluslararası Yarışma/Etkinlik Katılım Desteği programı başlatıldı.

Milli sanayiye nitelikli insan kaynağı kazandırmak amacıyla Milli Teknoloji Atölyesi Destek Çağrısı başlatıldı. Çip tasarımından otonom araçlara, blok zincirden Hyperloop teknolojisine kadar 16 farklı alanda yarışmalar düzenlendi.

TÜBİTAK Bilim ve Toplum Başkanlığı, 2024 yılında bilim ve teknoloji alanında önemli adımlar atarak Türkiye’nin geleceğine yatırım yapmayı sürdürdü. Bu kapsamlı çalışmalar hem bireylerin bilimle tanışmasına hem de milli teknoloji hamlesine güçlü bir destek sağladı.

2024 yılında TEYDEB(Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı), sanayiye yönelik Ar-Ge projelerine toplamda 4,13 milyar TL destek sağladı. Bu destekle, 2934 firma ve üniversite, 3.635 projeyle bu desteklerden faydalandı. 2012 yılından bu yana girişimcilere 2,5 milyar TL destek sağlayan TÜBİTAK, BİGG (Girişimcilik Destek Programı) ile bugüne kadar 2.378 teknoloji girişimi kuruldu. Ayrıca, BİGG Yatırım Çağrıları kapsamında 404 girişime toplamda 385 milyon TL yatırım yapılması sağlandı.

BİGG desteği alan firmalar, yatırım alarak ticarileşme yolunda hızla ilerliyor. Bu firmalar, toplamda 195 milyon dolar üzerinde yatırım aldı. Ayrıca, 2024 yılının ilk 9 ayında Türkiye’de yapılan toplam girişim sermayesi yatırımlarının yüzde 59’u, tohum öncesi yatırımların ise yüzde 92’si TÜBİTAK BiGG Fonu tarafından gerçekleştirildi. Bu başarıyla Türkiye, Avrupa'da en fazla tohum öncesi yatırım yapılan ülke konumuna yükseldi.

TEYDEB, teknoloji girişimlerinin büyümesine katkı sağlamak için mentorluk hizmetlerini de sürdürdü. BİGG+ KOBİ Mentor Arayüzü Programı kapsamında 1790 mentor ile 464 KOBİ’ye hizmet verilmeye devam ediliyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı ile yürütülen Tech-InvesTR programı kapsamında 5,67 milyar TL’lik fon harekete geçirildi. Bu programda 92 girişim, 2 milyar TL’den fazla yatırım aldı.

TEYDEB, sanayide yeşil dönüşüm için de önemli bir adım attı. Dünya Bankası desteğiyle gerçekleştirilen Türkiye Yeşil Sanayi Projesi çerçevesinde, 1832 Sanayide Yeşil Dönüşüm Programı kapsamında 124 projeye 1 milyar TL destek sağlandı. Bu projelerle Türkiye’nin yeşil dönüşüm sürecine katkı sunuluyor.

Yapay zeka alanında ise, TÜBİTAK tarafından 1711 Yapay Zeka Ekosistem çağrısı yapıldı. Bu çağrı ile, yapay zeka çözümlerine ihtiyaç duyan şirketlerle teknoloji sağlayıcılarının, üniversitelerin ve araştırma laboratuvarlarının bir araya gelerek projeler üretmesi teşvik edildi. 2024 çağrısına 27 konsorsiyum başvurdu.

2024 yılında TÜBİTAK Teknoloji Transfer Ofisi (TTO), teknoloji transferi alanında önemli başarılar elde etti. 2 yeni lisans sözleşmesi imzalanarak, toplamda 22 lisans sözleşmesi yapılmış oldu. Bu sözleşmelerle birlikte, 13 farklı teknoloji için lisans hakkı tanındı. Teknoloji transferi alanında 7,1 milyon TL gelir elde edilirken, lisans sözleşmelerinin toplam değeri 24,3 milyon TL’ye ulaştı.

2024 yılı itibarıyla TÜBİTAK, geliştirdiği yeni teknolojilerle birlikte toplamda 335 patent başvurusu ve tescili elde etti. Bu başarı, Türkiye'nin teknoloji ve inovasyon alanında önemli bir adım daha atmasını sağladı.

TÜBİTAK TTO, 2024 yılı boyunca bilim, teknoloji ve innovasyon alanlarında önemli adımlar atarak hem Türkiye’nin bilimsel kapasitesini güçlendirdi hem de dünya çapında başarılar elde edilmesine katkı sağladı. 

TÜBİTAK 2024 yılında Ufuk Avrupa kapsamında 85 projeye 123 katılımcı ile 39,1 milyon avro destek almaya hak kazandı. 

Bilimsel ve teknolojik ikili iş birliğimiz her yıl olduğu gibi bu yıl da artış gösterdi, 75 ülke 108 kuruluşla iş birliği gerçekleştirildi. 

TÜBİTAK, bu başarılarıyla uluslararası bilim ve teknoloji platformlarında öncü rolünü pekiştiriyor ve küresel düzeyde etkinliğini artırmaya devam ediyor. Türkiye’nin bilimsel ve teknolojik kapasitesini daha da ileri taşımak adına yeni iş birliği fırsatları ve projelerle uluslararası arenada da öncülük etmeyi sürdürecek. 

2024 yılı, TÜBİTAK BUTAL (Bursa Uludağ Teknik Araştırma Laboratuvarları) için başarılarla dolu bir yıl oldu. Yıl boyunca, kalite yönetim sistemleri, eğitim faaliyetleri, uluslararası işbirlikleri ve çevre dostu projeler gibi birçok önemli alanda ilerlemeler kaydedildi.

TÜBİTAK BUTAL, 2024 yılı boyunca TS EN ISO 9001: Kalite Yönetim Sistemi, TS ISO 10002: Müşteri Memnuniyeti Yönetim Sistemi, TS EN ISO 14001: Çevre Yönetim Sistemi ve TS EN ISO/IEC 17020: Muayene Hizmetleri Akreditasyonu belgelerinin sürdürülebilirliğini sağlamak adına gerçekleştirilen denetimlerin tamamında başarı gösterdi. Ayrıca, üniversite, kamu laboratuvarları ve özel sektör çalışanlarına yönelik olarak 7 adet uygulamalı laboratuvar eğitimi düzenlendi.

TÜBİTAK BUTAL, Bilim ve Teknoloji Haftası’nda 200 öğrencinin katılımıyla söyleşi, deney gösterimi ve teknik gezi etkinlikleri gerçekleştirdi. Ayrıca, laboratuvarlara düzenlenen teknik gezi ve deney atölye etkinliklerine toplamda 240 üniversite ve lise öğrencisi katıldı. Bu etkinlikler, gençlerin bilimsel gelişmelere olan ilgisini artırmaya katkı sağladı.

TÜBİTAK BUTAL, uluslararası iş birliklerini de pekiştirdi. Gabon Heyeti, TÜBİTAK’ın doğa bilimleri, çevre bilimleri ve mühendislik alanlarındaki çalışmalarını yerinde incelemek üzere TÜBİTAK BUTAL laboratuvarlarını ziyaret etti. Ayrıca, Pakistan Ankara Büyükelçiliği Bilim ve Teknoloji Müsteşarı Dr. Badar-ud-din Ahmed de TÜBİTAK BUTAL’ı ziyaret ederek laboratuvarlar hakkında bilgi aldı.

Bursa Teknik Üniversitesi tarafından 24-25 Mayıs 2024 tarihlerinde düzenlenen “14. Uluslararası Lif ve Polimer Araştırmaları Sempozyumu”nda ve Bursa Uludağ Üniversitesi tarafından 9-10 Eylül 2024 tarihlerinde gerçekleştirilen 11. Uluslararası Otomotiv Teknolojileri Kongresi’nde TÜBİTAK BUTAL yer aldı. Ayrıca, Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından düzenlenen 7. Geleneksel TÜBİTAK BUTAL resim yarışması, geleceğin laboratuvarları konusuna odaklandı.

TÜBİTAK BUTAL, 2024 yılı boyunca toplamda 1.696 hizmet talebi başvurusunu kabul etti. 460 yeni müşteri ve 574 aktif müşteriye hizmet sağlandı. Ayrıca, laboratuvarlarda 54 yeni metot geliştirildi ve 21.110 test/analiz parametresi çalışıldı. 3.000’i aşkın deney ve muayene raporu hazırlandı. Bu başarıların yanı sıra, sıfır atık projesi kapsamında 1.5 ton atık malzeme İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Müdürlüğü’ne teslim edildi.

2024 yılı, TÜBİTAK’ın bilim ve teknoloji ekosistemine yön veren öncü çalışmalarıyla Türkiye’nin küresel arenadaki konumunu daha da güçlendirdiği bir yıl oldu. Eğitimden sanayiye, sağlıktan uzay teknolojilerine kadar geniş bir yelpazede hayata geçirilen projeler, Türkiye’nin Ar-Ge kapasitesini artırırken, bilimsel ve teknolojik dönüşümdeki liderlik vizyonunu da pekiştirdi. TÜBİTAK, paydaşlarıyla kurduğu güçlü iş birlikleri ve ulusal-uluslararası projelerdeki başarılarıyla, geleceğin bilim ve teknoloji odaklı Türkiye’sini inşa etme yolunda emin adımlarla ilerliyor.