Meclis Toplantısına Elektrikli Otobüs Tartışması Damga Vurdu

İZİN BAHANE Mİ? "Elektrikli"ye Onay Yok, Mazotluya Bütçe Var!

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi'nin "Elektrikli otobüs alacaktık, Ankara onay vermedi" savunması, EKAP kayıtları ve geçmiş uygulamalarla çelişiyor. Tepebaşı Belediyesi'nin yıllar önce alabildiği, Büyükşehir'in ise 2025 yılı için 25 adet yeni dizel otobüs ihalesine çıktığı ortamda, "Onay çıkmadı" söylemi inandırıcılığını yitiriyor.

Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisi'nde gündeme gelen ulaşım sorunu ve elektrikli otobüs tartışmaları, "Engelleniyoruz" söylemi ile "Planlama hatası" gerçeği arasında sıkıştı. Başkan Ayşe Ünlüce’nin, "Cumhurbaşkanlığı tarafından onaylanmayan projemiz vardı, o yüzden alamadık" sözleri, belediyenin kendi ihale geçmişi ve mevzuat gerçekleriyle örtüşmüyor.

EKAP Kayıtları Ne Diyor? Fosil Yakıta "Dur" Diyen Yok

Belediye yönetiminin "Ankara'dan onay bekliyoruz" dediği süreçte, EKAP (Elektronik Kamu Alımları Platformu) verileri, Büyükşehir Belediyesi'nin fosil yakıtlı otobüs alımlarında hız kesmediğini gösteriyor.

Sadece son yıllarda yapılan ihaleler şöyle:

• 2019: 50 Adet Dizel Otobüs

• 2022: 15 Adet (7-8,5 metre) Otobüs

• 2023: 50 Adet Otobüs

• 2025 (Yeni): 25 Adet (8-10 metre) Otobüs alımı (İhale No: 2025/983623)

Ortaya çıkan tablo şu soruyu akıllara getiriyor: Ankara, Büyükşehir Belediyesi'ne "Elektrikli alamazsın" diyip, "Dizel alabilirsin" mi diyor? Yoksa mesele finansman yönetimi mi?

Tepebaşı Yıllar Önce Nasıl Aldı?

Büyükşehir Belediyesi'nin "izin" engelini öne sürdüğü elektrikli otobüs konusunda, aynı şehirdeki Tepebaşı Belediyesi 2015 yılında harekete geçmişti. 2015/84655 ihale numarası ile Bozankaya firmasından 4 adet elektrikli otobüs alan Tepebaşı Belediyesi, bu araçları AB hibe programları ve kendi bütçe dengesiyle şehre kazandırmıştı. Tepebaşı'nın alabildiği, hatta yıllarca kullandıktan sonra "batarya/bakım maliyetleri" veya işletme tercihleri nedeniyle kızağa çektiği araçlar için o dönem "Ankara engeli" yaşanmamıştı.

Tramvay Vaadi Unutuldu, Lastik Tekerleğe Dönüş Başladı

Yıllar önce "Lastik tekerlekli ulaşıma son vereceğiz" diyerek tramvay projesini başlatan ve otobüs güzergahlarını tramvaya mecbur bırakacak şekilde değiştiren Büyükşehir yönetimi, bugün gelinen noktada tramvaydaki kapasite yetersizliği nedeniyle yeniden otobüslere sarıldı.

Başkan Ünlüce'nin "Onaylansa 25 otobüs kazandıracaktık" dediği elektrikli otobüs projesi, bir "hibe" veya "dış kredi" projesi olabilir. Ancak belediyenin 2025 yılında 25 adet dizel otobüs alacak bütçeyi (özkaynak veya İller Bankası kredisi) bulup ihaleye çıkması, "İstenirse bütçe elektrikliye de ayrılabilirdi" yorumlarına neden oldu.

Parası Hazır Mı, Kredi Mi Bekleniyor?

Yerel basında çıkan "Tüm finansmanı hazır ama onay çıkmadı" haberlerinin aksine, EKAP'ta iptal edilmiş veya onayı beklenirken askıya alınmış bir "Elektrikli Otobüs İhalesi" kaydı bulunmuyor. Bu durum, "Parası hazırsa neden ihale yapılmadı? Onay beklenen şey otobüs mü, yoksa otobüsü alacak olan dış kredi mi?" sorusunu gündeme taşıyor.

Eskişehirliler şimdi şu sorunun cevabını bekliyor: 2025 yılında alınacak 25 otobüs neden yine fosil yakıtlı tercih edildi? Çevreci dönüşüm için "Ankara'dan imza" beklemek yerine, mevcut bütçe neden bu teknolojiye yönlendirilmedi?

BİLGİ NOTU: Elektrikli Otobüs İçin "İzin" Gerekli mi?

 "Elektrikli otobüs için izin gerekiyor da fosil yakıtlı için gerekmiyor mu?" 

Türkiye'de belediyelerin araç alımında yakıt türüne göre bir izin mekanizması yoktur. Yani "Dizel alırsan serbest, elektrikli alırsan Cumhurbaşkanı izni lazım" diye bir kural bulunmamaktadır. İzin mekanizması tamamen "Para Kaynağı" ile ilgilidir.

1. Özkaynak (Kendi Parası) ile Alım: Eğer belediye kasasındaki parayla otobüs alacaksa, Ankara'dan izin almasına gerek yoktur. İhaleye çıkar ve alır. (Tepebaşı Belediyesi muhtemelen hibe + özkaynak ile bu şekilde aldı. Büyükşehir'in son dizel ihaleleri de muhtemelen bu kapsamda veya İller Bankası teminatı ile yapılıyor).

2. Dış Kredi (Yurt Dışı Borçlanma) ile Alım: Belediyeler genellikle elektrikli otobüsler pahalı olduğu için (ilk yatırım maliyeti dizele göre 2-3 kat fazladır) Dünya Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) gibi yerlerden döviz bazlı dış kredi bulurlar.

   • Bir belediyenin dış borçlanma yapabilmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nın "Yatırım Programına Alma" onayı gerekir.

   • Başkan Ünlüce'nin "Onay çıkmadı" dediği kısım büyük ihtimalle otobüsün kendisine değil, otobüsü almak için buldukları dış krediye onay verilmemesidir.

Özetle: Büyükşehir Belediyesi, 2025 yılı için çıktığı 25 adetlik otobüs ihalesindeki bütçeyi elektrikli otobüse ayırsaydı (belki 25 değil 10 tane alırdı ama alırdı), kimseden izin almasına gerek kalmazdı. "İzin çıkmadı" söylemi, "Borçlanmamıza izin verilmedi" anlamına gelmektedir.

Editöryal not:

Büyükşehir Belediyesine yakın bir dijtal yayın ise "Büyükşehir'in şehir içi ulaşımda kullanmak üzere yaklaşık üç yıl önce başlattığı yüzde 100 elektrikli otobüs alım projesi, finansmanı hazır olmasına ve ihale süreçleri tamamlanmasına rağmen hayata geçirilemedi"  şeklinde Parası Hazır Projeye Erdoğan'dan Onay Çıkmadı başlığını kullandı.

Ekap ilan sisteminde  aşağıdaki filtreler kullanılarak yapılan arama sonucunda ulaşılan ihale ilanları bu şekildedir.

Arama Metni: otobüs✕

Alım Türü: Tümü✕

Kapsam: 4734 Kapsamında✕

İhale İli: ESKİŞEHİR✕

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi otobüs alım ihaleleri:

2019/447099 Otobüs Alımı - 50 Adet 12 metre Solo Tip Belediye Otobüsü Alımı
2022/1085849 Otobüs Alımı15 Adet en az 7 metre en çok 8,5 Metrelik Solo Tip Belediye Otobüsü Alımı
2023/353365 Otobüs Alımı50 (Adet) Otobüs Alımı
2025/983623 25 Adet Otobüs Alımı - 25 Adet Otobüs Alımı Niteliği, türü ve miktarı : 8000-10150 mm Uzunluğunda 25 adet Otobüs Alımı


Tepebaşı Belediyesi

2015/84655 İhale Numarası ile Elektrikli Otobüs 

1.550.000,00 EUR Bedelle 
BOZANKAYA OTOMOTİV MAKİNA İMALAT İTHALAT VE İHRACAT ANONİM ŞİRKETİ

Nitelik: 25 kişi oturma, 1 adet tekerlekli sandalyeli ve 20 kişi ayakta yolcu taşıma kapasiteli 4 adet elektrikli otobüs alımı.